اندیکاتور ATR (میانگین محدوده واقعی) چیست؟
اندیکاتور ATR (میانگین محدوده واقعی) چیست؟
معرفی و تاریخچه اندیکاتور ATR
اندیکاتور ATR (Average True Range؛ میانگین محدوده واقعی) یک شاخص تحلیل تکنیکال است که میزان نوسان بازار را اندازه‌گیری می‌کند. این شاخص در دههٔ ۱۹۷۰ میلادی توسط جان ولز وایلدر (John Welles Wilder Jr.) معرفی شد و امروزه در بازارهای سهام، فارکس و رمزارزها به کار می‌رود. مقدار عددی ATR نشان‌دهنده‌ی میانگین دامنه حرکت قیمت در یک دوره زمانی مشخص (معمولاً ۱۴ روز) است. به عبارت دیگر، ATR نوسانات قیمت را به صورت عددی نمایش می‌دهد تا معامله‌گر بتواند دامنه حرکت میانگین قیمت را در طول زمان ارزیابی کند. برای مثال، وب‌سایت Altrady اشاره می‌کند که ATR نشان می‌دهد آیا بازار رمزارزها در شرایط نوسان بالا یا نوسان پایین قرار دارد.
فرمول محاسبه ATR و نحوه نمایش در نمودار
- گام اول: ابتدا دامنه واقعی (True Range) را برای هر کندل محاسبه کنید. دامنه واقعی برابر بزرگ‌ترین مقدار از بین موارد زیر است:
- (حد بالا – حد پایین) کنونی
- تفاضل مطلق (حد بالا کنونی – قیمت بسته شدن روز قبل)
- تفاضل مطلق (قیمت بسته شدن روز قبل – حد پایین کنونی)
- گام دوم: میانگین متحرک ساده مقادیر دامنه واقعی را در دوره‌ی زمانی مورد نظر به دست آورید (معمولاً ۱۴ روز). خروجی این میانگین متحرک همان مقدار ATR است.
اندیکاتور ATR معمولاً به شکل یک نمودار خطی در پنجره‌ی جداگانه زیر نمودار قیمت نمایش داده می‌شود تا میزان نوسانات فعلی را به طور واضح نشان دهد. برای مثال، در پلتفرم‌هایی مانند صرافی مبادله‌گر می‌توانید اندیکاتور ATR را به نمودار قیمت رمزارزها اضافه کنید و نوسانات بازار را به صورت گرافیکی بررسی نمایید.
کلیک کن برای ثبت نام
کاربردهای اندیکاتور ATR در تحلیل تکنیکال بازار رمزارزها
در بازار ارزهای دیجیتال نیز ATR کاربرد گسترده‌ای دارد. بسیاری از معامله‌گران کریپتو با استفاده از ATR میزان نوسانات دارایی‌ها را ارزیابی می‌کنند و بر اساس آن نقاط ورود و خروج و حد ضرر را مشخص می‌کنند. به عنوان مثال، دوره‌های تثبیت قیمت (بازار آرام) معمولاً با مقادیر پایین ATR همراه هستند و جهش ناگهانی ATR نشانه شروع یک روند جدید یا شکست قیمتی (Breakout) بالقوه است. در این حالت، معامله‌گر می‌تواند با توجه به افزایش ATR در ابتدای شکست، در جهت روند وارد معامله شود و از فرصت سود استفاده کند. در واقع ATR به معامله‌گران کریپتو کمک می‌کند چرخه‌های نوسان قیمت را تشخیص دهند و استراتژی‌های برک‌اوت (شکست) را به شکل بهینه‌تری اجرا کنند.
تعیین نقاط ورود و خروج با استفاده از ATR
روش‌های متعددی برای استفاده از ATR در تعیین زمان مناسب ورود و خروج وجود دارد. یکی از راهبردهای رایج عبارت است از مقایسه قیمت بسته شدن کندل جدید با مقدار ATR:
- اگر قیمت بسته شدن کندل بعدی بیشتر از (قیمت بسته شدن قبلی + مقدار ATR) باشد، سیگنال ورود (خرید) صادر می‌شود.
- اگر قیمت بسته شدن کندل بعدی کمتر از (قیمت بسته شدن قبلی − مقدار ATR) باشد، سیگنال خروج یا فروش فعال می‌شود.
بدین ترتیب با استفاده از ATR می‌توان نقاط برگشت یا شتاب‌گیری قیمت را شناسایی و در زمان مناسب وارد یا از بازار خارج شد. توجه داشته باشید که ATR خود جهت بازار را مشخص نمی‌کند؛ به همین دلیل معمولاً این روش با سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال (مانند خطوط روند یا اندیکاتورهای جهت‌دار) ترکیب می‌شود تا سیگنال‌های اشتباه کاهش یابد.
تعیین حد ضرر (Stop Loss) و حد سود (Take Profit) با ATR
ATR به عنوان معیاری برای تعیین محدوده نوسان می‌تواند در تنظیم حد ضرر و حد سود نیز کاربرد داشته باشد. به عنوان مثال:
- در یک استراتژی ترکیبی، معامله‌گران برای پوزیشن خرید حد ضرر را روی معادله قیمت ورود − (۱.۵ × ATR) قرار می‌دهند (برای فروش به‌عکس عمل می‌شود). این روش باعث می‌شود حد ضرر بر اساس نوسان فعلی تنظیم شود و در دوره‌های پرنوسان فاصله‌ی بیشتری داشته باشد.
- همچنین می‌توان حد سود را با توجه به مقدار ATR در نظر گرفت؛ برای نمونه اگر ATR یک دارایی برابر ۱۵۰ پیپ باشد، تعیین حد سود حدود ۱۲۰ پیپ و حد ضرر کمی بالاتر از ۱۵۰ پیپ پیشنهاد می‌شود. این میزان‌بندی، فضای کافی برای نوسانات طبیعی بازار را فراهم کرده و از بسته شدن زودهنگام معامله جلوگیری می‌کند.
استراتژی‌های معاملاتی مبتنی بر ATR
در این روش، معامله‌گر به دنبال دوره‌های طولانی نوسان پایین (ATR پایین) و سپس شکسته شدن قیمت با افزایش ناگهانی ATR است. به عنوان مثال، اگر پس از یک دوره تثبیت، کندل جدید بالاتر از (بسته شدن قبلی + ATR) بسته شود، معامله‌گر وارد پوزیشن خرید می‌شود. در مقابل، اگر قیمت پس از ورود با کاهش شدیدی مواجه گردد (بیش از یک ATR)، موقعیت خرید را می‌بندد و از معامله خارج می‌شود. به طور خلاصه، استراتژی ATR Breakout بر این فرض استوار است که افزایش ATR با شکست قیمتی همراه خواهد بود و باید از این رشد نوسان برای ورود به بازار استفاده کرد.
ترکیب ATR با میانگین متحرک (MA)
یکی از استراتژی‌های محبوب، ترکیب اندیکاتور ATR با دو میانگین متحرک جهت تایید روند است. مراحل این روش عبارت است از:
- تشخیص روند: با استفاده از دو میانگین متحرک (مثلاً SMA50 و SMA200)، جهت اصلی بازار را تعیین کنید. عبور میانگین کوتاه‌مدت بالاتر از بلندمدت، سیگنال روند صعودی و برعکس سیگنال روند نزولی ایجاد می‌کند.
- ورود به معامله: برای مثال، اگر کراس صعودی رخ دهد، وارد پوزیشن خرید شوید (و در کراس نزولی وارد پوزیشن فروش شوید).
- تنظیم حد ضرر: پس از ورود به معامله، حد ضرر را بر اساس ATR تعیین کنید؛ به عنوان نمونه برای معامله خرید، حد ضرر را در قیمت ورود − (۱.۵ × ATR) قرار دهید و برای فروش به‌صورت قیمت ورود + (۱.۵ × ATR). در این صورت حد ضرر متناسب با نوسان فعلی بازار تنظیم می‌شود.
مزیت این ترکیب، تایید جهت روند توسط میانگین متحرک و استفاده از ATR برای مدیریت ریسک داینامیک است. به عبارت دیگر، میانگین‌های متحرک زمان مناسب ورود را نشان می‌دهند و ATR فاصله مناسب برای حد ضرر را تنظیم می‌کند. (برای نمونه فرض کنید قیمت ۱۰۰ دلار است و ATR برابر ۲ دلار؛ در این صورت حد ضرر خرید روی ۹۷ دلار و حد ضرر فروش روی ۱۰۳ دلار تنظیم می‌شود.)
حد ضرر دنباله‌ای (ATR Trailing Stop)
حد ضرر دنباله‌ای مبتنی بر ATR، یک روش رایج برای قفل کردن سود است. در این روش:
- برای پوزیشن خرید: حد ضرر را به‌صورت بیشترین قیمت ثبت‌شده − (ضریب × ATR) تنظیم کنید (برای مثال ضریب را ۳ در نظر بگیرید). هرگاه قیمت به سقف جدیدی برسد، حد ضرر به همان میزان بالا می‌رود.
- برای پوزیشن فروش: حد ضرر دنباله‌ای را برابر پایین‌ترین قیمت ثبت‌شده + (ضریب × ATR) قرار دهید. در این حالت با هر کف جدید قیمت، حد ضرر پایین‌تر می‌آید.
- سیگنال خروج: در پوزیشن خرید زمانی معامله بسته می‌شود که قیمت به زیر خط حد ضرر دنباله‌ای بیاید؛ در پوزیشن فروش زمانی که قیمت به بالای حد ضرر متحرک برسد. این روش اجازه می‌دهد معامله‌گر در روندهای قوی باقی بماند و هنگام شروع بازگشت یا تثبیت روند، از موقعیت خارج شود.
مزایا و معایب استفاده از اندیکاتور ATR
- مزایا: ATR اندازه‌گیری مستقیم نوسانات بازار را به صورت عددی امکان‌پذیر می‌سازد و در انواع بازارها کاربرد دارد. علاوه بر بورس و فارکس، در بازار رمزارزها نیز استفاده می‌شود. همچنین ATR پایه‌ای مناسب برای تنظیم حد ضررهای پویا است؛ به گونه‌ای که حد ضررها با توجه به نوسان فعلی تغییر می‌کنند و از بسته شدن زودهنگام معاملات در دوره‌های پرنوسان جلوگیری می‌کنند.
- معایب: ATR تنها نوسانات قیمت را نشان می‌دهد و اطلاعاتی درباره جهت روند در اختیار نمی‌گذارد. بدین‌ترتیب نمی‌توان با خود ATR تشخیص داد که بازار در چه سمتی حرکت خواهد کرد. علاوه بر این، چون ATR یک میانگین متحرک است، تاخیر زمانی دارد و مبتنی بر داده‌های گذشته کار می‌کند. معامله صرف بر اساس ATR می‌تواند سیگنال‌های کاذب تولید کند و نیاز به استفاده همراه با ابزارهای دیگر دارد.
نکات کلیدی در مدیریت ریسک با ATR
ATR
- تنظیم حجم معامله: از آنجایی که ATR نشان‌دهنده نوسانات بازار است، در بازارهای پرنوسان (مثلاً رمزارزهایی مانند بیت‌کوین) حجم معاملات را کاهش دهید و در بازارهای کم‌نوسان حجم را افزایش دهید. به این ترتیب ریسک کلی معامله متناسب با نوسانات تنظیم می‌شود.
- استفاده از حد ضرر دنباله‌ای: به کارگیری حد ضرر دنباله‌ای مبتنی بر ATR می‌تواند از سودهای کسب‌شده محافظت کند. برای مثال در معاملات خرید، می‌توانید حد ضرر را به مرور زمان همراه با ثبت سقف‌های جدید قیمت افزایش دهید.
- ترکیب با سایر ابزارها: از آنجا که ATR جهت روند را مشخص نمی‌کند، همواره آن را همراه با اندیکاتورهای روند (مانند میانگین متحرک) یا ابزارهای دیگر (حجم معاملات، الگوهای شمعی و…) استفاده کنید تا از تکرار سیگنال‌های اشتباه جلوگیری شود.
- نقدشوندگی و شرایط خاص بازار: در بازارهای کم‌نقد یا در دوره‌های تعطیلی معاملاتی، ممکن است ATR مقادیر اغراق‌شده‌ای نشان دهد. بنابراین در این شرایط با احتیاط عمل کرده و در صورت لزوم تأییدهای اضافی (مثلاً بررسی حجم معاملات یا ورود نهنگ‌ها) را در نظر بگیرید.
- روش خروج چراغ‌چهل‌شمعه (Chandelier Exit): این روش مبتنی بر ATR پیشرفته، حد ضرر را چند برابر ATR پایین‌ترین سقف از زمان ورود قرار می‌دهد. به این صورت با افزایش ATR حد ضرر نیز بالا می‌رود و در روندهای قوی، معامله گر در موقعیت باقی می‌ماند، ولی با هر بازگشت قیمت (ثبت سقف جدید) پوزیشن به صورت خودکار به روز می‌شود.
برای بهره‌مندی عملی از نکات فوق می‌توانید از ابزارهای تحلیل تکنیکال موجود در صرافی مبادله‌گر استفاده کنید. صرافی مبادله‌گر امکانات پیشرفته‌ای نظیر نمودارهای تعاملی و اندیکاتورهای متنوع ارائه می‌دهد که امکان اجرای روش‌های مبتنی بر ATR را آسان می‌کند. همچنین مطالب آموزشی بیشتر در وبلاگ صرافی مبادله‌گر در دسترس است که می‌تواند دانش فنی شما را در به‌کارگیری استراتژی‌های گفته‌شده افزایش دهد.
منابع: مطالعات تکنیکال معتبر مانند Investopedia و OANDA، آموزش‌های تخصصی رمزارز (مانند TabTrader و Altrady) و راهنمای پلتفرم‌های معاملاتی در تدوین این مقاله مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
دیدگاه‌ها